Bác sĩ BV Chợ Rẫy phẫu thuật khối u trong não cho bệnh nhân. Ảnh: Mai Hải

1. Kỹ thuật sinh học phân tử chẩn đoán bất thường phôi thai

Khoa Xét nghiệm di truyền y học Bệnh viện Từ Dũ là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đã triển khai thành công chương trình chẩn đoán trước sinh bệnh thalassemia bằng kỹ thuật sinh học phân tử, triển khai kỹ thuật QF-PCR vào việc chẩn đoán Hội chứng Down và các bất thường về số lượng nhiễm sắc thể. Đồng thời triển khai các chẩn đoán di truyền cho các bệnh phổ biến khác ở người Việt Nam như bệnh Hemophilia, giải trình tự DNA, chẩn đoán đột biến gen AZF gây hiếm muộn, chẩn đoán nhiễm CMV và Rubella thai kỳ. Việc ứng dụng thành công kỹ thuật sinh học phân tử tiên tiến đã hạn chế sinh ra các trường hợp bất thường, góp phần nâng cao chất lượng dân số Việt Nam.

2. Tế bào gốc trong điều trị các bệnh lý huyết học

Bệnh viện Truyền máu và Huyết học đã tiến hành ca ghép tủy xương đầu tiên của Việt Nam vào tháng 7-1995 và thực hiện truyền tế bào gốc máu ngoại vi lần đầu từ tháng 10-1997. Đến ngày 1-1-2002, bệnh viện đã tiến hành ghép tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn và đây cũng chính là ca cấy ghép đầu tiên ở Việt Nam. Cho đến nay, bệnh viện đã thực hiện thành công trên 100 ca cấy ghép, trong đó gần một nửa là ở trẻ em, và chuyển giao thành công kỹ thuật này cho một số bệnh viện trong nước.

3. Kỹ thuật tiêu sợi huyết kết hợp lấy huyết khối điều trị đột quỵ

Bệnh viện Nhân dân 115 đã triển khai phương pháp điều trị tiêu sợi huyết bằng thuốc ly giải huyết khối bằng cách đưa thuốc qua đường truyền tĩnh mạch khi người bệnh đến bệnh viện sớm trong vòng 3 giờ đầu tiên kể từ lúc bắt đầu khởi phát triệu chứng. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn hạn chế trong những trường hợp tắc ở những động mạch lớn với những cục huyết khối có kích thước rất to.

Để khắc phục, bệnh viện đã áp dụng thêm phương pháp tiêu sợi huyết bằng cách đưa trực tiếp qua đường động mạch hoặc lấy cục huyết khối bằng các dụng cụ cơ học. Kỹ thuật này giúp người bệnh có nhiều khả năng hồi phục gần như hoàn toàn, giảm được gánh nặng cho gia đình và cho xã hội.

4. Lọc máu liên tục cứu bệnh nhân tay chân miệng

Bệnh viện Nhi đồng 1 đã nghiên cứu nguyên nhân tử vong do bệnh tay chân miệng và nhận định là một trong những bệnh làm cho cơ thể tiết ra các hóa chất trung gian trong máu làm gia tăng mức độ nặng của bệnh, tương tự như bệnh sốt xuất huyết và ngộ độc cấp. Từ đó, bệnh viện đã áp dụng phương pháp lọc máu liên tục, một kỹ thuật hồi sức hiện đại, tích cực trong các trường hợp bệnh tay chân miệng có biến chứng suy đa cơ quan.

Kết quả nghiên cứu cho thấy đã cứu sống được nhiều trường hợp mắc bệnh tay chân miệng cấp độ 4, mà trước đây sẽ tử vong. Từ ứng dụng này đã trình Bộ Y tế thẩm định và duyệt đưa vào trong phác đồ điều trị bệnh tay chân miệng.

Kỹ thuật lọc máu liên tục cứu sống nhiều trẻ mắc bệnh tay chân miệng. Ảnh: Tg.Lâm

5. Ghép gan trẻ em

Bệnh viện Nhi đồng 2 thực hiện thành công ca ghép gan đầu tiên vào tháng 12-2005. Hiện là đơn vị duy nhất của các tỉnh phía Nam có thể thực hiện ghép gan.

Tính đến nay Bệnh viện Nhi đồng 2 đã thực hiện được 7 trường hợp ghép gan cho trẻ em, chiếm phân nửa số trường hợp ghép gan trong cả nước. Trong đó, có một trường hợp ghép gan cho trẻ nhẹ cân nhất (6kg), một trong các trường hợp ghép khó khăn và phức tạp mà y văn thế giới đã ghi nhận.

6. Ứng dụng kỹ thuật sinh học phân tử trong giám định tại pháp y

Trung tâm Pháp Y TPHCM đã phát triển chuyên sâu về sinh học phân tử, đáp ứng tốt hầu hết các yêu cầu giám định pháp y về xâm hại tình dục, dấu vết sinh học, xác định quan hệ huyết thống (bao gồm xác định hài cốt liệt sĩ) và bước đầu triển khai ứng dụng phục vụ cho lâm sàng như định lượng virus viêm gan B.

Từ đó, đã giúp cho ngành tư pháp xác định được những chứng cứ quan trọng, chính xác và khoa học, đồng thời cũng hỗ trợ cho hệ điều trị truy tìm các nguồn gốc của bệnh từ gene.

7. Kết hợp y học cổ truyền và hiện đại điều trị bệnh xương thủy tinh

Đây là một loại bệnh lý xương hiếm gặp, có tính di truyền mà nguyên nhân là do tổn thương các sợi collagen của xương làm cho xương rất giòn và dễ gãy sau một va chạm nhẹ.

Hiện bệnh chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Nghiên cứu sử dụng kết hợp điều trị đông y và tây y của Viện Y dược học dân tộc qua hai giai đoạn: giai đoạn đầu sử dụng bài thuốc y học cổ truyền kết hợp cao xương cá sấu để tăng mật độ xương, giảm đau, phòng ngừa biến dạng xương; và giai đoạn 2 phẫu thuật chỉnh hình xương, đã giúp cho các cháu phục hồi chức năng, đi lại được dễ dàng hơn.

8. Ứng dụng công nghệ gene sản xuất thuốc trị viêm gan siêu vi C

Trước đây, khi bị viêm gan siêu vi B hay C người bệnh phải trả một chi phí rất đắt để điều trị. Ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất thuốc điều trị viêm gan siêu vi B, C của Công ty Sinh học Dược Nanogen đã được chứng minh có hiệu quả tốt với giá cả phù hợp, đem lại nhiều triển vọng cho ngành dược của Việt Nam.

9. Kiểm soát hiệu quả và đẩy lùi dịch bệnh HIV/AIDS

Nhiều chương trình phòng chống HIV/AIDS tại TPHCM đạt được thành tích khả quan. Một số kết quả nổi bật tính đến cuối năm 2011: chỉ có 6,54% bệnh nhân uống liều duy trì có tỷ lệ phát hiện dương tính trong nước tiểu, cho thấy hiệu quả rõ rệt của Chương trình sử dụng Methadone thay thế trong việc chống tái sử dụng và tái nghiện ma túy; Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã bao phủ trên quy mô toàn thành phố; Hơn 80% trẻ được theo dõi làm xét nghiệm chẩn đoán sớm nhiễm HIV; Tỷ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con chỉ còn khoảng 3% (thay vì 25-30% nếu không có sự can thiệp của chương trình)…

10. Hạ thấp số vụ ngộ độc thực phẩm

Qua các biện pháp đã triển khai, công tác đảm bảo an toàn thực phẩm trên dịa bàn thành phố từng bước đã được cải thiện, góp phần ngăn chặn thực phẩm không đảm bảo an toàn đến tay người tiêu dùng. Năm 2011, số vụ ngộ độc thực phẩm đã giảm thêm 38,5% so với năm 2010.

Đề án “Xây dựng mô hình điểm quản lý thực phẩm theo chuỗi thực phẩm an toàn tại TPHCM giai đoạn 2011-2015” đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt sẽ giúp kiểm soát nghiêm ngặt từ khâu con giống, cây trồng, nuôi trồng, sơ chế, bảo quản, lưu thông, sản xuất – chế biến, với mục tiêu kiểm soát được ngộ độc cấp tính cá thể và tiến tới kiểm soát ngộ độc thực phẩm mạn tính cho người dân.

Quỳnh Chi