Hướng đi tất yếu để phát triển

          Trong 5 năm qua, thực hiện Chỉ thị số 19/CT-Tg ngày 24/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh triển khai thi hành Luật Hợp tác xã, kinh tế hợp tác trên địa bàn tỉnh có những chuyển biến tích cực và có bước phát triển về chất, nhiều Hợp tác xã (HTX) có sự đổi mới về phương thức hoạt động, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất có hiệu quả, hình thành các mô hình HTX liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp, cơ bản đáp ứng được yêu cầu phát triển nông nghiệp trong giai đoạn mới.

          Mặt khác, để xây dựng nông thôn mới thì xã đó phải có HTX hoạt động hiệu quả. Đây vừa là công cụ hỗ trợ nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn vừa góp phần tạo điều kiện phát huy nội lực rất hiệu quả trong sự nghiệp xây dựng nông thôn mới. Thực tế, khi tham gia HTXNN, các thành viên được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ, ưu đãi theo quy định của Nhà nước về tài chính, tín dụng, thuế, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, xúc tiến thương mại, đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, chính sách khuyến nông, khuyến công, hỗ trợ thành lập mới HTX… Qua đó, góp phần giảm chi phí đầu vào, ổn định đầu ra. Ngoài thu nhập của nông dân tăng, các HTXNN hoạt động có hiệu quả còn góp phần giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo ở địa phương. Qua đó, góp phần thực hiện tiêu chí về thu nhập và tiêu chí về hộ nghèo.

HTX Rau an toàn Tân Đông – Gò Công Đông

          Để cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều cơ chế chính sách để phát triển HTX và nổi bật từ 2015 đến nay Tiền Giang đã đẩy mạnh hoạt động này và đạt được những kết quả nổi bật như chính sách thành lập mới HTX, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực (152 cuộc tuyên truyền, 25 lớp đào tạo tập huấn); Chính sách đất đai (37 HTX có trụ sở riêng; 15 HTX được địa phương giao đất; 12 HTX thuê đất và 09 HTX có quyền sử dụng đất); Chính sách tiếp cận vốn và Quỹ hỗ trợ phát triển HTX (12 HTXNN); Chính sách ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới (18 HTXNN sản xuất đạt chứng nhận theo tiêu chuẩn GAP); Chính sách hỗ trợ chế biến sản phẩm (xây dựng 02 nhà kho chứa lúa, 03 máy sấy, 03 máy gặt đập liên hợp, 3 nhà sơ chế đóng gói và hệ thống thiết bị, mô hình trình diễn…); Chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm đối với HTXNN (mua lúa giống cho thành viên, có 03 Dự án và 02 Kế hoạch liên kết); Chính sách hỗ trợ nguồn nhân lực trẻ về làm việc có thời hạn tại HTX (09 người); Chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng (31 công trình/35 HTX trong 2 năm 2019-2020); Chính sách xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường (tham gia các kỳ Hội chợ đã ký kết được nhiều hợp đồng tiêu thụ); Xây dựng mô hình HTX kiểu mới (Hỗ trợ xây dựng 10 mô hình HTX kiểu mới; Liên kết sản xuất và đẩy mạnh mở rộng thị trường tiêu thụ, từ năm 2017-2020 diện tích thu mua lúa/diện tích ký kết là 5.349/5.677 (94%), có 05/05 HTX trái cây có liên kết tiêu thụ ổn định như HTX Hòa Lộc ký hợp đồng tiêu thụ xoài cát Hòa Lộc với Công ty HatchanDo–Japan 100-150 tấn/năm; HTX Thanh long Mỹ Tịnh An ký hợp đồng xuất khẩu sang Trung Quốc và một số nước Châu Âu 1.500 – 2.000 tấn/năm; HTX Mỹ Lương ký hợp đồng với doanh nghiệp tư nhân Phương Anh ở Hà Nội 03-04 tấn/ngày; HTX Quyết Thắng ký hợp đồng với Công ty Một thoáng Việt Nam 100 tấn/năm; HTX sầu riêng Ngũ Hiệp liên kết với Công ty cổ phần AMEII Việt Nam, Công ty TNHH Sản xuất và Chế biến nông sản Phạm Gia, Công ty Tâm Thùy 500 tấn/năm; 08/10 HTX có nhu cầu thí điểm liên kết với Công ty Cổ phần phân bón dầu khí Cà Mau...

Khách đến tham quan trải nghiệm tại Nông trại Dê sữa của HTXNN Đông Nghi ở xã Tam Hiệp,

Châu Thành.

          Bên cạnh đó, các HTXNN được xem là hoạt động ổn định phải kể đến là 05 HTX rau (Rau an toàn Gò Công, Tân Đông, Thạnh Hưng, Phú Quới, Hòa Thạnh) ký kết hợp đồng liên kết tiêu thụ lâu dài ổn định với siêu thị SaigonCoopMart, chợ đầu mối Thành phố Hồ Chí Minh và các nhà hàng, bếp ăn tập thể trên địa bàn tỉnh 02- 04 tấn rau/ngày/HTX. Hay HTX Chăn nuôi-Thủy sản Gò Công có hợp đồng liên kết bền vững, lâu dài cung cấp gà thịt cho công ty Phạm Tôn, nhà hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh 200.000 con/năm; HTX chăn nuôi gà Đất việt cung cấp gà thịt cho Công ty GaTATA 75.000 con/năm. Hay HTX Vĩnh Kim tăng cường tiếp thị và cung cấp trái cây cho thị trường nội địa, chủ lực là thị trường TP. Đà Nẵng (trung bình cung cấp 10 tấn/ngày trong 3 năm nay), đã góp phần giải quyết bài toán trái cây vào mùa khó xuất khẩu nhất là do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Hay HTXNN Đông Nghi có một hướng đi mới là tham quan trãi nghiệm mô hình nông trại dê sữa.

          Trong giai đoạn này, đã thành lập mới 131 HTXNN, giải thể 19 hợp tác xã; đến tháng 12/2020, toàn tỉnh có 154 HTXNN với 38.887 thành viên, tăng 112 HTXNN và 19.907 thành viên so với đầu năm 2015. Trong đó số lượng HTX đang hoạt động là 152 HTX, 02 HTX ngưng hoạt động, chờ giải thể; Về lĩnh vực hoạt động có 75 HTX trồng trọt (48,7%); 60 HTX dịch vụ nông nghiệp (38,96%); 08 HTX cung cấp nước sinh hoạt nông thôn (5,19%); 09 HTX chăn nuôi (5,85%); 02 HTX thủy sản (1,3%). So với thời điểm đầu năm 2015, giảm 08 HTX chuyên cung cấp nước sinh hoạt; tăng nhiều nhất là HTX hoạt động lĩnh vực dịch vụ nông nghiệp và trồng trọt.

          Tổng vốn hoạt động của 154 HTXNN là 108.236 triệu đồng, bình quân 702,8 triệu đồng/HTX (tăng 52.761 triệu đồng so với thời điểm đầu năm 2015). Số lượng nguồn nhân lực quản lý HTX là 801 người với 671 người có trình độ sơ cấp, 130 người trình độ trung cấp, cao đẳng và đại học. So với đầu năm 2015 tăng 680 cán bộ quản lý, tăng 567 người có trình độ sơ cấp, 113 người trình độ trung cấp, cao đẳng và đại học. Tổng doanh thu của các HTXNN năm 2020 là 180.629 triệu đồng, doanh thu bình quân/HTX/năm đạt 3.681,7 triệu đồng (tăng 2.006 triệu đồng so với đầu năm 2015); lợi nhuận bình quân/HTX/năm là 116 triệu đồng (tăng 52,7 triệu/HTX so với đầu năm 2015); giải quyết việc làm thường xuyên cho 782 lao động với thu nhập bình quân đạt 2,5-3 triệu đồng/người/tháng.

          Về xếp loại HTXNN đạt khá, tốt là 39 HTX (25,3%); trung bình là 70 HTX (45,5%); 02 HTX ngừng hoạt động (1,3%); thành lập mới chưa đủ điều kiện là 43 HTX (27,9%).

          Còn nhiều bất cập

          Dù có những chuyển biến tích cực, nhưng những chuyển biến đó vẫn chưa đủ mức để tạo nên bước ngoặt về chất lượng cho sự phát triển của HTXNN, các HTX vẫn còn tình trạng yếu kém, khó khăn và bất cập lớn như: Quy mô nhỏ lẻ, thiếu vốn, thiếu kỹ thuật nhất là kỹ thuật công nghệ cao, trang thiết bị vật chất phục vụ sản xuất còn hạn chế, trình độ quản lý, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ quản lý HTX chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, còn lúng túng trong xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, mở rộng các dịch vụ, thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa HTX với thành viên; số lượng HTXNN tăng nhanh nhưng chất lượng hoạt động của phần lớn số HTX mới thành lập yếu; số HTX tham gia liên kết tiêu thụ sản phẩm gắn với doanh nghiệp còn ít, liên kết tiêu thụ còn hạn chế, thiếu chiều sâu, sản phẩm của thành viên HTX sản xuất ra đôi khi chưa đảm bảo chất lượng theo yêu cầu, tính cạnh tranh của sản phẩm chưa cao, thường xuyên phá vỡ hợp đồng.

          Giải pháp bền vững hơn

          Để khẳng định vai trò của HTXNN rất quan trọng trong giai đoạn hiện nay và để HTX phát triển bền vững cần có các giải pháp là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của chính quyền, nâng cao vai trò của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể; đẩy mạnh và đổi mới công tác tuyên truyền, vận động quần chúng tham gia liên kết, thành lập HTXNN; tiếp tục xây dựng và nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả làm tiền đề, định hướng cho các HTXNN khác học tập kinh nghiệm để phát triển; huy động tối đa các nguồn lực để xây dựng phát triển HTXNN; rà soát, đánh giá và hướng dẫn các HTXNN hoạt động hiệu quả đảm bảo các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới duy trì đạt tiêu chí 13 về tổ chức sản xuất; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của HTXNN; phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tiền Giang và các tổ chức đoàn thể ở các cấp; tiến hành sơ, tổng kết; khen thưởng các tổ chức/cá nhân có thành tích tiêu biểu trong xây dựng và phát triển HTXNN.

          HTXNN ngày nay có vai trò, vị trí rất quan trọng, vừa hỗ trợ các thành viên phát triển sản xuất, vừa tham gia thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Do đó, việc phát triển các mô hình HTXNN kiểu mới, ứng dụng công nghệ cao là hướng đi tất yếu mà các HTX phải vươn tới. Đó không chỉ là cách để các HTXNN phát triển bền vững mà còn là hướng tiếp cận phù hợp với cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0, tạo điều kiện hiện đại hóa nền nông nghiệp tỉnh nhà, nhanh chóng tham gia chuỗi sản xuất nông sản toàn cầu trong tương lai không xa./.