Bên cạnh đó, giải pháp sáng chế của ông Huỳnh Ngọc Mừng còn được Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam quyết định trao giải A “Giải thưởng Nhân tài đất Việt” năm 2020.

          SÁNG CHẾ BẮT NGUỒN TỪ THỰC TẾ

          Ông Mừng cho biết, cách đây gần 10 năm, có dịp đến huyện cù lao Tân Phú Đông, chứng kiến lá sả được vứt ngổn ngang trên mặt liếp, mặt ruộng hay trong vườn cây ăn trái… sau vụ thu hoạch, ông nảy sinh ý tưởng phải tìm cách khai thác nguồn phế phẩm này nhằm mở ra cơ hội về thu nhập, việc làm cho lao động nhàn rỗi, vừa góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn. Nhưng đến 5 năm sau (2015), ông mới có điều kiện để hiện thực hóa ý tưởng của mình.

          Máy chiết xuất (chưng cất) tinh dầu do ông sáng chế có thể vận hành bán tự động (chỉ cần một người vận hành, theo dõi từ khâu nạp liệu đến khi cho ra thành phẩm). Theo đó, lá sả nguyên liệu sau khi cắt nhuyễn, được cho vào nồi chưng cất (đậy kín nắp) và đun nóng ở nhiệt độ khoảng 100oC. Hỗn hợp khí sinh ra khi đốt nóng nguyên liệu bằng hơi nước được dẫn qua thiết bị ngưng tụ tạo thành hỗn hợp chất lỏng rồi đến thùng thu hồi tinh dầu. Tại đây, phần tinh dầu nổi lên trên mặt nước (do trọng lượng nhẹ hơn nước) sẽ chảy tràn theo đường ống vào dụng cụ thu hồi (chai, phểu thủy tinh). Muốn có tinh dầu nguyên chất, tinh dầu thô sau khi thu hồi tiếp tục được đun nóng ở nhiệt độ 100oC trong khoảng thời gian nhất định để loại bỏ hoàn toàn hơi nước.

Ông Huỳnh Ngọc Mừng giới thiệu với khách hàng về sản phẩm tinh dầu sả

          Theo ông Mừng, thời gian chưng cất một mẻ tinh dầu mất từ 2-4 giờ tùy theo công suất của máy (200–500 kg nguyên liệu). Khi chưng cất 1 tấn nguyên liệu, lượng tinh dầu thu được trung bình khoảng 3-3,5 lít. Trong quá trình nghiên cứu, trải qua không ít thất bại ông Mừng mới rút ra bài học kinh nghiệm và từng bước hoàn thiện quy trình chưng cất để thu được tinh dầu thành phẩm có chất lượng tốt nhất (màu tươi, trong và không bị sậm màu do nhiệt hay bị vẫn đục do còn lẫn nước); trong đó, việc duy trì nhiệt độ và lượng hơi nước ở mức hợp lý trong suốt quá trình chưng cất theo ông là yếu tố có ý nghĩa quyết định.

           Ngoài ra, ông còn tận dụng dung dịch sau khi chiết tách tinh dầu (có vị cai, chát) để thử nghiệm phun xịt xua đuổi sâu bọ, côn trùng trên rau màu (canh tác theo hướng an toàn) và cho gia cầm (gà, vịt) uống để tăng sức đề kháng, phòng, trị bệnh (nhất là bệnh về đường tiêu hóa) đạt kết quả khả quan. Riêng bã sả (thu được sau quá trình chưng cất) được ông tái sử dụng để làm phân hữu cơ hoặc cung ứng cho một số trồng nấm rơm sử dụng thay thế rơm rạ rất tốt.

          Ngoài chưng cất sả, “Máy chiết xuất tinh dầu” do ông Mừng sáng chế có thể sử dụng để chưng cất nhiều loại nông sản khác như: Ngò rí, ngò gai, rau quế, gừng… (chỉ cần thay đổi một vài phụ kiện và thông số kỹ thuật của quy trình chưng cất).

          HIỆU QUẢ ỨNG DỤNG CỦA GIẢI PHÁP

          Sau khi sáng chế thành công máy chiết suất tinh dầu đầu tiên, để thương mại hóa giải pháp sáng chế của mình, năm 2018, ông thành lập Công ty TNHH Tinh dầu sả Thành Công (xã Thạnh Nhựt, huyện Gò Công Tây) và cho ra đời 3 dòng sản phẩm tinh dầu (đóng chai thủy tinh) mang nhãn hiệu Thacosa, gồm: Chai tinh dầu sả dùng để thoa trị các bệnh ngoài da, vết côn trùng đốt; chai tinh dầu sả treo trong xe hơi và chai tinh dầu sả xông phòng có công dụng đuổi muỗi, khử mùi, làm sạch không khí, giảm căng thẳng… Các sản phẩm này được Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 (Quatest 3) chứng nhận đảm bảo chỉ tiêu chất lượng, hiện không chỉ được tiêu thụ ở thị trường trong tỉnh, mà còn mở rộng ra một số tỉnh, thành trong cả nước.

          Bà Sử Thị Tuyết Mai (Trung tâm Y tế huyện Gò Công Tây) nhận xét: “Các sản phẩm tinh dầu sả do doanh nghiệp của ông Mừng sản xuất có tác dụng phòng, chữa bệnh rất tốt, đặc biệt loại dùng để thoa ngoài da có thể điều trị hiệu quả các bệnh viêm da dị ứng, viêm da do côn trùng cắn đốt, mề đay… Tôi đã giới thiệu cho 20 người sử dụng cho kết quả rất khả quan”.

Hội đồng thẩm định “Giải thưởng nhân tài đất Việt” thẩm định dự án sáng chế của ông Mừng

(tại xã Phú Đông, huyện Tân Phú Đông).

          Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tân Phú Đông, diện tích đất trồng sả trên địa bàn huyện trên 2.000 ha và loại cây trồng này hiện được canh tác quanh năm. Do đó, để khai thác lợi thế về nguồn nguyên liệu tại chỗ khá dồi dào của địa phương, với sự hỗ trợ từ nguồn vốn cho vay ưu đãi của Quỹ phát triển khoa học – công nghệ tỉnh, ông Mừng đang triển khai dự án đầu tư phân xưởng sản xuất tinh dầu tại xã Phú Đông, huyện Tân Phú Đông trên khu đất có diện tích 7ha; trong đó, nhà xưởng có diện tích 1ha, phần diện tích còn lại được ông trồng cây sả để bổ sung nguyên liệu phục vụ sản xuất. Hiện tại ông Mừng đã đầu tư lắp đặt 10 máy chiết suất tinh dầu; trong đó, có 6 máy đang hoạt động với lượng nguyên liệu (lá sả) tiêu thụ khoảng 3-4 tấn/tháng và lượng tinh dầu thu được khoảng 300 lít/tháng. Ngoài ra, ông Mừng còn tận dụng phế phẩm thu được từ quá trình chưng cất để trồng nấm hoặc ủ làm phân hữu cơ bón trở lại cho cây sả… Hiện tại, việc triển khai dự án đã góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho trên 20 lao động tại địa phương.

          Ông Nguyễn Văn Nhỏ, Chủ tịch Hội Nông dân huyên Tân Phú Đông phấn khởi cho biết, cây sả đã góp phần thay đổi diện mạo nông thôn huyện Tân Phú Đông. Hiện nông dân trong huyện đã chuyển đổi hầu hết đất trồng lúa sang trồng cây sả do hiệu quả kinh tế từ cây sả cao hơn. Ngoài ra, thay vì trước đây, nông dân chỉ bán được phần thân sả, nay có thêm nguồn thu nhập từ lá sả (được cơ sở của anh Mừng và 2 doanh nghiệp khác thu mua với giá 600 đồng/kg) nên người trồng sả rất phấn khởi.

(*) Bài tham dự giải báo chí Nguyễn Đức Cảnh năm 2020 - 2021