SỰ LỰA CHỌN VÌ SỨC KHỎE TRẺ EM Ở QUÊ HƯƠNG MÌNH

          Bệnh trẻ em ở Tiền Giang giống như các tỉnh sông nước khác ở miền Tây, thời điểm năm 1989 khi chúng tôi mới ra trường thì bệnh sốt xuất huyết đang hoành hành ở quê tôi. Theo các tài liệu y học thì Tiền Giang là “cái nôi” của bệnh sốt xuất huyết, chuyện này không biết nên hãnh diện hay mắc cỡ nữa!?, các nhà khoa học đã ghi nhận ca bệnh sốt xuất huyết đầu tiên của Việt Nam đã xảy ra tại xã An Hữu, huyện Cái Bè vào năm 1958. Từ đó về sau bệnh sốt xuất huyết như một bóng ma đen tối phủ lên khắp khu vực Nam bộ, được bà con gọi bằng một cái tên khá u ám là “Ban đen”, nếu chẳng may bị ban đen là đồng nghĩa với cái chết. Tỷ lệ tử vong theo thống kê lúc đó là từ 15 tới 20 phần trăm. Số lượng này thật khủng khiếp, vì cứ mười bé nhập viện do bệnh sốt xuất huyết thì có đến hai bé chết!! Mỗi ngày bệnh nhân sốt xuất huyết trẻ em tràn ngập khoa Nhi, nằm ra cả hành lang của khoa, và rất đau lòng là không có đêm nào mà không có ca sốt xuất huyết bị tử vong.

          Cốt lõi nguyên nhân tử vong của bệnh sốt xuất huyết là sốc trụy tim mạch và chảy máu, đây là hai cánh cửa tử của thần chết mà người thầy thuốc phải lèo lái làm sao để giúp các cháu vượt qua khỏi hai cánh cửa này một cách bình an. Xin được chia sẻ thêm cho dễ hiểu, mạch máu của con người giống như một hệ thống ống nước chảy khắp cơ thể, khi mắc sốt xuất huyết nặng do virus Dengue gây ra, thì các ống nước này bị xì lỗ mọi, bị rò rỉ, lỗ mọi vừa đủ để phần chất lỏng của máu, gọi là huyết tương, thoát ra khỏi ống nước, còn phần đặc của máu là các tế bào máu không rỉ ra được. Lúc đó khối lượng máu trong ống nước bị cô đặc và giảm thấp, bệnh nhân lâm vào tình trạng huyết áp tụt và tim không đủ máu để bơm máu nuôi cơ thể, làm tim bóp không nổi luôn, chuyên môn gọi là bị sốc sốt xuất huyết. Khi bệnh nhân lâm vào tình huống sốc kéo dài, vào thời điểm cách nay trên ba mươi năm, các thầy thuốc dù có cố gắng cách nào đi nữa, thì hầu hết đều lực bất tòng tâm, nhìn bé ra đi trong sự bất lực, cay đắng, tan nát trái tim người thầy thuốc. Nỗi đau mất con là nỗi đau lớn nhất của các bậc làm cha mẹ, đau đến xé lòng khi từ lúc con mình khởi bệnh cho đến lúc bé tử vong không quá một tuần lễ, mới hôm trước còn tung tăng cười nói, nhõng nhẽo, đùng một cái bé đã ra đi. Đau. Đau. Đau lắm!

          Từ thực tế này mà bác sĩ Tạ Văn Trầm dù còn rất trẻ, mới 24 tuổi, đã có ý thức tham gia cuộc chiến chống lại căn bệnh sốt xuất huyết, đã lựa chọn dấn thân vào con đường chống lại một bệnh phổ biến và nguy hiểm của trẻ em quê hương mình. Người ta thấy anh lúc nào cũng có mặt ở phòng Cấp cứu của khoa Nhi, anh tỉ mỉ khám bệnh, tự tay đo huyết áp, bắt mạch, điều chỉnh tốc độ dịch truyền. Những buổi tối trực, anh luôn túc trực, theo dõi sát những bệnh sốt xuất huyết nặng.

          MỘT LỜI GÓP Ý, CỨU MỘT MẠNG NGƯỜI

          Cuối năm 1993, trong một đêm trực của tôi có một ca sốt xuất huyết nặng. Bệnh nhân là một bé gái 12 tuổi, bị béo phì, mới sốt năm ngày, bé xuất hiện triệu chứng ói, đau bụng vào viện trong tình trạng tay chân lạnh, huyết áp tụt. Diễn tiến bệnh của bé rất phức tạp, em biểu hiện sốc kéo dài, tràn dịch màng bụng, màng phổi nhiều. Mặc dù đã được truyền dịch cao phân tử, thuốc trợ tim, thở oxy, nhưng sau 6 giờ huyết áp bé vẫn chưa lên, mạch còn nhẹ lắm. Tôi làm mọi cách để đưa cháu ra khỏi sốc. Nhưng sau đó bé xuất hiện dấu hiệu thở ì ạch, bứt rứt. Tôi quyết định hội chẩn với bác sĩ Trầm. Giữa khuya bác sĩ Trầm đang nghỉ ở nhà, tức tốc chạy vô bệnh viện giúp tôi. Hai anh em xem xét kỹ lưỡng các xét nghiệm, rồi khám cẩn thận cho bé. Bác sĩ Trầm nói với tôi là có thể cháu bị sốc kéo dài ngoài lý do thất thoát huyết tương, do độc lực virus, do bé có cơ địa béo phì, có thể còn do mất máu nữa, dù mình không thấy chảy máu ra ngoài, nên đề nghị truyền máu cho bé. Theo góp ý của bác sĩ Trầm, tôi cho y lệnh truyền một đơn vị máu cho bé. Mười lăm phút, nửa giờ, rồi một giờ trôi qua chầm chậm, nhìn chai máu đỏ tươi nhỏ từng giọt, từng giọt xuống bầu hơi của dây dịch truyền, ai cũng lo lắng. Tôi cứ chạy ra, chạy vô đo huyết áp, đếm mạch của bé. Người mẹ ngồi cạnh con mân mê từng ngón tay bé bỏng của bé, hết xoa, tới bóp, rồi ngước nhìn tôi, hình như đôi mắt của chị muốn hỏi tôi bé đỡ chưa, khỏe chưa. Tôi động viên chị hãy cùng hợp tác và bình tĩnh cùng chúng tôi “còn nước còn tát”. Khi chai máu vừa cạn, tôi cảm nhận mạch của bé nẩy mạnh hơn dưới hai ngón tay của tôi, huyết áp giãn ra và tăng lên từ từ. Tôi nói với chị: “Tốt rồi, bé ra khỏi sốc rồi!”. Chị kêu lên: “Thiệt hả bác sĩ? Con tôi khỏe rồi hả bác sĩ?”. Tôi gật đầu, nước mắt của người mẹ rơi lả chả trên gương mặt héo hon vì lo lắng. Sau một tuần thì cháu khỏe và xuất viện.

          Từ đó, bác sĩ Tạ Văn Trầm luôn là chỗ dựa cho chúng tôi khi gặp những tình huống bệnh nặng, kết hợp với sự tham vấn của các thầy cô ở bệnh viện tuyến trên, nên rất nhiều bệnh nhân nặng đã được điều trị thành công. Ngày nay, bệnh sốt xuất huyết ở Tiền Giang tỷ lệ tử vong trong những năm gần đây đều dưới 0,1 phần trăm, có nghĩa là phải trên một ngàn ca mắc sốt xuất huyết thì mới có thể có một ca tử vong, đáng mừng hơn là có một vài năm không có ca nào bị bệnh sốt xuất huyết mà tử vong.

          Sau hơn mười năm lăn lộn với công tác điều trị, năm 2004 với đề tài “Các yếu tố liên quan đến sốc sốt xuất huyết Dengue kéo dài ở trẻ em”, bác sĩ Tạ Văn Trầm đã mở ra được một trong những cánh cửa khả thi để có thể cứu sống các trường hợp sốc kéo dài, đã xác định được các biện pháp cụ thể để ngăn ngừa và điều trị thích hợp. Đề tài này là luận án Tiến sĩ của bác sĩ Tạ Văn Trầm, được Hội đồng khoa học ngành Y công nhận học vị Tiến sĩ Y khoa về bệnh sốt xuất huyết.

          GÓP MỘT PHẦN CÔNG SỨC VÀO CUỘC CHIẾN CHỐNG DỊCH BỆNH

          Hiện tại, với vai trò là Giám đốc Bệnh viện, GS Tạ Văn Trầm đã lãnh đạo đơn vị nâng cao chất lượng chuyên môn cho tất cả các khoa lâm sàng, nhất là chuyên khoa Nhi. Bệnh viện đã thành lập nhiều khoa mới, trong đó có khoa Hồi sức tích cực và chống độc Nhi, một chuyên khoa sâu trong lĩnh vực cấp cứu các bệnh nặng trẻ em, chú trọng đào tạo nhân lực chuyên môn, đạt chỉ tiêu tất cả nhân viên trong khoa đều có khả năng thao tác thành thục các kỹ thuật hồi sức cấp cứu như đặt nội khí quản thở máy, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, đặt catheter động mạch có hướng dẫn của máy soi mạch máu, .... Nhất là đã có máy siêu âm tĩnh mạch chủ dưới, tiến hành siêu âm ngay tại giường bệnh để theo dõi lượng dịch cơ thể đủ hay thiếu, từ đó có biện pháp xử trí chính xác hơn xưa. Còn đối với kỹ thuật lọc máu liên tục, một kỹ thuật hiện đại, bệnh viện đã chuẩn bị đầy đủ nhân lực và trang thiết bị y tế, đã triển khai cấp cứu nhiều bệnh nhân nặng ở khoa Hồi sức tích cực và chống độc; sắp tới, với sự hỗ trợ của các Thầy cô và Bác sĩ của bệnh viện tuyến trên, sẽ triển khai tại khoa Hồi sức tích cực và chống độc Nhi, sẵn sàng cấp cứu các bệnh nhân nguy kịch như sốc nhiễm trùng, sốt xuất huyết nặng, tay chân miệng nặng.

          KHÔNG CÓ GÌ LÀ KHÔNG THỂ

          Điều tôi ngưỡng mộ nhất ở Giáo sư Tạ Văn Trầm là tinh thần đam mê nghiên cứu khoa học và nghiêm túc trong công việc, dù không phải công tác ở các bệnh viện lớn, hay các trung tâm khoa học kỹ thuật tiên tiến, chỉ lặng lẽ làm việc ở một tỉnh lẻ nhưng có thể tham gia đóng góp một phần nhỏ vào thành quả chung của công tác khám chữa bệnh cho nhân dân, được cộng đồng khoa học ngành y tín nhiệm, là nguồn cảm hứng và động viên cho tất cả thầy thuốc ở tuyến cơ sở có tâm huyết với nghề phấn đấu vươn lên. Không gì là không thể nếu mình có đam mê, có quyết tâm, có nghị lực, có kế hoạch, có tinh thần dám nghĩ, dám làm và kiên trì thực hiện, chắc chắn trái ngọt đang chờ mình ở phía trước.