Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (One commune one product - gọi tắt là chương trình OCOP) giai đoạn 2018 – 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 07/5/2018. Tại Tiền Giang, ngày 28/01/2019, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 27/KH-UBND triển khai chương trình này.

          Chương trình OCOP là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị; là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Trọng tâm của chương trình OCOP là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị do các thành phần kinh tế tư nhân (doanh nghiệp, hộ sản xuất) và kinh tế tập thể thực hiện. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, ban hành khung pháp lý và chính sách để thực hiện; định hướng quy hoạch các vùng sản xuất hàng hóa, dịch vụ; quản lý và giám sát tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm; hỗ trợ các khâu: Đào tạo, tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, tín dụng.

          Mục tiêu của Chương trình OCOP nhằm phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh (ưu tiên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa) để sản xuất các sản phẩm truyền thống, dịch vụ có lợi thế đạt tiêu chuẩn, có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế nông thôn. Song song đó, chương trình còn góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập, đời sống cho nhân dân và thực hiện hiệu quả nhóm tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuất” trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới. Ngoài ra, thông qua việc phát triển sản xuất tại khu vực nông thôn, góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn hợp lý (hạn chế dân di cư ra thành phố), bảo vệ môi trường và bảo tồn những giá trị truyền thống tốt đẹp của nông thôn Việt Nam.

          Chương trình được thực hiện với hai nguyên tắc: sản phẩm hướng tới tiêu chuẩn chất lượng quốc tế và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đồng thời xác định 6 nhóm hàng hoá, dịch vụ để thực hiện là thực phẩm, đồ uống, thảo dược, lưu niệm - nội thất - trang trí, vải - may mặc và dịch vụ du lịch nông thôn. Sản phẩm OCOP được đánh giá theo 5 hạng, trong đó sản phẩm hạng 5 sao là cao nhất, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng quốc tế.

          Tại Tiền Giang, chương trình OCOP được triển khai thực hiện tại địa bàn các xã khu vực nông thôn trong toàn tỉnh. Chương trình đặt ra bốn mục tiêu cụ thể: tiêu chuẩn hóa ít nhất 10 sản phẩm chủ lực hiện có trên địa bàn các xã để xây dựng và phát triển thành sản phẩm OCOP; phát triển ít nhất 02 làng văn hóa du lịch đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí sản phẩm OCOP; khuyến khích tổ chức kinh tế sản xuất kinh doanh, dịch vụ du lịch hiện có tham gia Chương trình OCOP Tiền Giang; đào tạo, tập huấn kiến thức cho 100% đội ngũ quản lý nhà nước (cấp tỉnh, huyện, xã) thực hiện Chương trình OCOP Tiền Giang và 100% lãnh đạo doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ sản xuất có đăng ký kinh doanh tham gia về chuyên môn quản lý sản xuất, kinh doanh. Nguồn vốn thực hiện chương trình OCOP chủ yếu là nguồn xã hội hóa và vốn ngân sách hỗ trợ một phần.

          Để có sự tập trung chuẩn hóa và phát triển trong giai đoạn 2019-2020, chương trình OCOP Tiền Giang xác định 18 sản phẩm lợi thế gồm nhóm thực phẩm có 14 sản phẩm: Xoài cát Hòa Lộc, sầu riêng và các sản phẩm chế biến từ sầu riêng, lạp xưởng tươi Cai Lậy, khóm tươi và mứt khóm, trứng cút Nguyễn Hồ, bánh bún hủ tiếu Mỹ Tho, bưởi da xanh Mỹ Tho, thanh long Chợ Gạo, gạo VD20 Gò Công, sơ ri tươi và mứt sơ ri, rau an toàn, gà ta Gò Công, mắm tôm chà Gò Công, mãng cầu xiêm tươi; nhóm đồ uống có 2 sản phẩm là rượu sơ ri và nước ép sơ ri, trà mãng cầu Xiêm; nhóm sản phẩm dịch vụ bán hàng, du lịch nông thôn có Làng cổ Đông Hòa Hiệp và Du lịch Thới Sơn. Trong số này có nhiều sản phẩm đặc trưng, nổi tiếng của tỉnh và có mặt trên thị trường thế giới. Ngoài ra, Ủy ban nhân dân tỉnh cũng khuyến khích các chủ thể sản xuất đăng ký các sản phẩm khác phù hợp với tiêu chí sản phẩm OCOP hiện hành theo nhu cầu thực tế của mình để thực hiện trong giai đoạn 2019 – 2020.

          Đến tháng 01/2020, tỉnh có 04 sản phẩm OCOP đạt chứng nhận cấp tỉnh, trong đó, hạng 4 sao được trao cho 02 sản phẩm là Trà trái mãng cầu Xiêm Vĩnh Phát của Công ty TNHH Travipha, huyện Tân Phú Đông và Thịt tươi gà ta Gò Công của HTX Chăn nuôi và Thủy sản Gò Công, thị xã Gò Công. Hạng 3 sao được trao là Nước đông trùng hạ thảo Nice của Công ty TNHH Đông trùng hạ thảo Thiên Ân, huyện Gò Công Tây và Mắm tôm chà của Cơ sở sản xuất mắm Bà Hai Diễm, thị xã Gò Công. Đây là các sản phẩm có chất lượng đảm bảo, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, phân phối rộng rãi; việc đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, HTX kinh doanh trong tỉnh đổi mới, sáng tạo và từng bước nâng cấp, hoàn thiện, nâng cao chất lượng sản phẩm để chinh phục yêu cầu ngày càng cao của khách hàng trong và ngoài tỉnh hiện nay.

          Với mục đích tiếp tục triển khai có hiệu quả Chương trình OCOP, ngày 24/3/2020 Sở Nông nghiệp và PTNT đã xây dựng kế hoạch số 1065/KH-SNN&PTNT thực hiện OCOP trên địa bàn tỉnh Tiền Giang năm 2020.Với hai mục tiêu đặt ra năm 2020 là phấn đấu nâng cấp 01 sản phẩm 04 sao lên 05 sao (trong 02 sản phẩm đạt 04 sao năm 2019), 01 sản phẩm từ 03 sao lên 04 sao (trong 02 sản phẩm đạt 03 sao năm 2019); Phát triển ít nhất 20 sản phẩm mới (bình quân 02 - 03 sản phẩm/huyện, thị, thành) đạt 03 sao trở lên.

          Để đạt được các mục tiêu trên, ngành nông nghiệp đã xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đồng bộ 07 nội dung: Tổ chức thực hiện các hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn triển khai; Tập huấn nội dung, hồ sơ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP năm 2020; Đào tạo quản trị sản xuất - kinh doanh cho các nhà quản lý tổ chức kinh tế, hộ sản xuất tham gia Chương trình OCOP; Hỗ trợ quản lý nhãn hiệu các sản phẩm OCOP; Tổ chức đánh giá, xếp hạng các sản phẩm OCOP; Thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm; Hội nghị tổng kết Chương trình giai đoạn 2018 – 2020.

          Trong quá trình thực hiện cần phải chú ý đến nhu cầu thị trường trong và ngoài nước. Trong quá trình sản xuất cần chú ý nâng cao chất lượng, chú trọng sự đặc trưng của sản phẩm, đồng thời yếu tố giá cả cũng là yếu tố cạnh tranh đối với các sản phẩm tương đồng trên thị trường; mặc khác cần phải cải tiến quy trình sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới bao bì, mẫu mã sản phẩm, chỉ dẫn địa lý để tạo ra sản phẩm đặc trưng và chất lượng nhất với giá cả cạnh tranh nhất, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

          Phần then chốt giúp chuỗi này tồn tại và phát triển bền vững là xúc tiến thương mại, tìm đầu ra cho sản phẩm; Việc phát triển các điểm bán hàng và quảng bá, liên kết tiêu thụ sản phẩm OCOP là khâu quan trọng nhất, tạo nên hệ thống phân phối hiệu quả, đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng gần xa. Đồng thời lựa chọn, hỗ trợ các sản phẩm OCOP có khả năng xuất khẩu tham gia các hội chợ, triển lãm chuyên ngành lớn tại các thị trường trọng điểm như Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc… để khảo sát thị trường, tạo cơ hội cho các chủ thể thực hiện sản phẩm OCOP tiếp xúc, đàm phán với đối tác, từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ và gia tăng giá trị kinh tế cho sản phẩm OCOP.

          Với những tiềm năng, thế mạnh sẵn có,cùng với những kết quả bước đầu đạt được, để chương trình OCOP đạt kết quả cao đòi hỏi tất cả các cấp, các ngành, địa phương và đặc biệt là các chủ thể thực hiện cùng chung tay triển khai thực hiện có hiệu quả chương trình, đó sẽ là cơ sở quan trọng thúc đẩy đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp gắn với chế biến, kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thay đổi diện mạo nông nghiệp, nông thôn, là nền tảng vững chắc xây dựng nông thôn mới bền vững./.