Hiện nay, nghề nuôi lươn được xem là một nghề mang lại hiệu quả kinh tế khá cao cho nông dân vì đã khắc phục được hạn chế trước đây như: phụ thuộc vào con giống tự nhiên và thức ăn là cá tạp xay. Tuy nhiên, nguồn lươn giống nhân tạo cũng chưa đáp ứng đủ nhu cầu người nuôi. Sau đây, xin được giới thiệu về kỹ thuật sản xuất lươn giống bán nhân tạo bằng thức ăn viên. | |
Bể nuôi vỗ lươn bố mẹ và làm ụ đất cho lươn đẻ |
Nuôi vỗ lươn bố mẹ:
- Lươn 10 tháng tuổi có thể chọn để nuôi vỗ cho sinh sản (có thể chọn lươn nuôi hay lươn tự nhiên). Chọn lươn 150-200g/con, khỏe mạnh, không bị xây xát. Thường lươn nhỏ hơn 30 cm đa số là lươn cái, lươn lớn hơn 50 cm đa số là lươn đực, lươn từ 30-50cm là lưỡng tính. Lươn nuôi vỗ khoảng 2-3 tháng trong bể lót bạt, trong bể tạo các mô đất cao 40-50cm, độ sâu mực nước khoảng 15-20cm.
Tổ bọt và trứng lươn
- Chuẩn bị bể: Dùng bạt để làm bể nuôi vỗ, chiều cao từ 0,8 – 1,0m, có hình chữ nhật (kích thước: ngang 4m x dài 10m - 20m). Lấy đất sét xếp bên trong xung quanh thành bể (chú ý đất cao hơn mặt nước trong bể khoảng 10 – 15cm), độ dày đất 0,4 – 0,5 m, diện tích đất xếp chiếm 50% diện tích bể (giữa bể không cho đất). Cấp nước vào bể rồi thả lươn. Bể có ống nước cấp vào và ống nước thoát ra (chú ý bố trí ống nước cấp vào và ống nước thoát ra đối diện nhau, khống chế độ sâu của nước trong bể khoảng 30 – 40 cm). Mặt bể có thể thả ít lục bình.
- Mật độ nuôi vỗ lươn bố mẹ: 10 con/m2 bể. Tỉ lệ đực : cái là 1:1.
- Cho ăn: Cho lươn ăn 01 lần/ngày với các loại thức ăn như: trùn quế, tép, ốc, cá băm nhỏ,… hoặc thức ăn viên 30-35% đạm, khoảng 1% trọng lượng thân. Theo dõi chất lượng nước của bể để thay cho phù hợp.
Theo dõi lươn đẻ tự nhiên:
Khi sinh sản, lươn làm tổ bằng cách đào hang và nhả bọt rất nhiều lên miệng hang, khi thấy có tổ bọt xuất hiện trên miệng hang và tổ bọt lớn dần vào chiều tối, sáng hôm sau thì lươn đã đẻ. Bọt do lươn nhả ra có tác dụng bảo vệ trứng, giữ trứng tập trung trong tổ và cung cấp oxy cho trứng. Trứng lươn có màu vàng nhạt, trong suốt, dao động từ 100 đến 1.000 trứng trên 01 tổ. Sáng kiểm tra các tổ bọt và vớt trứng vào ấp, dụng cụ ấp có thể là thau, khay... Nhiệt độ ấp dao động từ 28-30oC, pH 6-8, oxy đạt 6 ppm, nên bố trí hệ thống sục khí trong dụng cụ ấp. Sau thời gian ấp 5 ngày, trứng bắt đầu nở và từ 2 đến 3 ngày sau thì nở hết. Tỉ lệ thụ tinh của lươn sinh sản tự nhiên rất cao (96-100%).
Ương lươn bột lên lươn giống:
- Thức ăn: Lươn con mới nở chiều dài tối đa 2cm, ít cử động, chỉ nằm im dưới đáy bể. Lươn nở được 5 ngày thì bắt đầu cho ăn trứng nước, trùn chỉ (thức ăn chiếm 6 - 10% trọng lượng thân). Lươn nở sau 7 ngày cho ăn trùn chỉ. Sau 10 ngày thì ăn trùn quế băm nhỏ. Trên 15 ngày tuổi bắt đầu cho ăn thức ăn trộn trùn quế, mật độ lươn bột thả ương từ 500 – 800con/m2. Khi lươn được 25 – 30 ngày tuổi, đạt khoảng 5cm, chuyển ra bể/bạt để ương thành lươn giống. Lúc này cho ăn thức ăn viên.Thời điểm này nên bổ sung vitamin, khoáng để tăng cường sức đề kháng cho lươn con.
Nuôi dưỡng lươn giai đoạn đầu mới nở
- Chăm sóc, quản lý: Bố trí dây nilon trong bể ương để lươn trú ẩn. Dây nilon được cột lại thành bó dài 40-50cm và bố trí chiếm 30-40% diện tích bể. Mức nước trung bình từ 7-10cm. Định kỳ 4 tuần/lần phân cỡ lươn giống nhằm nâng cao tỷ lệ sống và hạn chế sự cạnh tranh mồi. Tạm ngưng cho ăn 01 ngày trước khi chuyển sang bể nuôi thương phẩm hay xuất bán.
- Phòng bệnh: Trong giai đoạn lươn chuyển thức ăn từ trùn chỉ sang loại thức ăn công nghiệp nên bổ sung premix, trùn quế vào khẩu phần thức ăn từ 15-25% tổng lượng thức ăn. Cần lưu ý chênh lệch nhiệt độ trong bể (không quá 3oC) khi thay đổi nước. Thường xuyên định kỳ tắm muối với liều lượng 2-3% và bổ sung vitamin C chống sốc và tăng sức đề kháng cho lươn sau khi thay đổi nước. Chỉ sử dụng sát khuẩn và kháng sinh khi thật cần thiết (xuất huyết toàn thân, nấm thủy mi, xuất huyết hậu môn…)
Sau 2 - 3 tháng ương, lươn đạt cỡ từ 100 – 200con/kg, dài 10 - 15cm/con thì có thể xuất bán lươn giống hoặc chuyển qua nuôi thịt.
Điều đặc biệt lưu ý để kỹ thuật sản xuất lươn giống thành công là hộ nông dân phải thực sự có tâm huyết, yêu nghề, có tính tỉ mỉ cẩn thận,trong quá trình thực hiện hộ phải theo dõi ghi chép thật kỹ các nội dung công việc đã thực hiện để làm cơ sở hạch toán hiệu quả kinh tế và rút kinh nghiệm cho vụ nuôi sau được tốt hơn. Có như thế mới tạo ra được nguồn lươn giống nhân tạo chất lượng và sử dụng được thức ăn viên, đáp ứng yêu cầu người nuôi, góp phần giải quyết được vấn đề nan giải của nghề nuôi lươn trước đây là giống và thức ăn.