Tại sao bệnh nhân ít được tư vấn đầy đủ? Chúng tôi thấy có một số lý do:

       1. Bệnh nhân sợ thầy thuốc

       Chị Nguyễn Thị B, ẩm con trai 3 tuổi bị ho ba ngày nay, thở khò khè đến khám bệnh tại bệnh viện. Bác sĩ khám rồi cho giấy đi làm xét nghiệm máu. Chị B cầm vội tờ giấy ra đưa cho chồng, chồng hỏi: Bị ho tại sao làm xét nghiệm máu, nó đâu có sốt đâu? Chị B nói không biết, bác sĩ biểu thử thì thử. Chồng nói: Sao em không hỏi bác sĩ? Chị B trợn mắt nói nói với chồng: Ông có giỏi thì hỏi ổng, ổng nghiêm lắm.

       Sau khi có kết quả xét nghiệm, chi B đưa cho bác sĩ xem và nghe lời dặn của chồng nên chị hỏi: Xét nghiệm máu, cháu có sao không bác sĩ, tại sao ho mà phải làm xét nghiệm vậy bác sĩ? Bác sĩ cười giải thích là phải làm xét nghiệm máu cho cháu để bác sĩ đánh giá tình trạng nhiễm trùng rồi cho thuốc mới chính xác, hiện tại qua xét nghiệm máu cháu chỉ viêm họng do siêu vi trùng thôi, chị cầm toa thuốc này về uống vài hôm sẽ khỏi. Chị B vui vẻ ra về và mừng trong bụng vì gặp được ông bác sĩ mới nhìn thấy tưởng là khó tánh ai dè tử tế.

       Một số người bệnh ít khi hỏi cặn kẽ bệnh tình của mình với bác sĩ vì họ sợ đủ thứ, sợ bác sĩ khó chịu, sợ làm mất thời gian của bác sĩ, họ không dám hỏi bác sĩ cứ để bác sĩ nói sao nghe vậy, nhiều khi nghe không hiểu cũng gật đầu cho qua, thậm chí khi bác sĩ hỏi người bệnh có thắc mắc gì không, tự nhiên ngồi trước bác sĩ người bệnh lại quên hết, không nhớ những câu hỏi mình chuẩn bị sẳn ở nhà! Những trường hợp nhớ không hết, thầy thuốc chúng tôi đề nghị bà con cứ lấy giấy ra ghi chép trước rồi khi đến khám bệnh lấy ra đọc cũng tốt lắm. Bệnh nhân khai càng đầy đủ thì việc chẩn đoán bệnh càng chính xác.

       2. Bác sĩ có quá nhiều công việc không đủ thời gian tư vấn cho người bệnh

       Một số phòng khám ở bệnh viện bệnh rất đông, có khi trong buổi sáng mỗi bác sĩ phải khám trên một trăm bệnh nhân, thì dù có muốn giải thích cho người bệnh cũng không kịp thời gian. Các thầy thuốc chúng tôi khắc phục bằng cách vừa ghi toa, vừa giải thích cho người bệnh, tuy có cực một chút nhưng giúp cho người bệnh an tâm và theo đúng hướng dẫn điều trị của thầy thuốc.

       Tôi được chứng kiến về một một đồng nghiệp của tôi như thế này. Một bệnh nhân bị bệnh sốt xuất huyết rất nặng, kíp trực đã hội chẩn toàn bệnh viện để cấp cứu nhưng tình trạng của cháu mỗi ngày một nặng hơn, nên đã quyết định mời một bác sĩ có kinh nghiệm tuyến trên về hội chẩn trực tiếp điều trị cho cháu. Gia đình cháu rất lo lắng, nhất là người cha của cháu, cứ đi đi lại lại trước cửa phòng cấp cứu. Một lúc sau thì xe rước bác sĩ tuyến trên mới về tới, ông ấy đi thẳng vào phòng cấp cứu, đến bên giường cháu khẩn trương khám cho cháu, hỏi kíp trực một số vấn đề xét nghiệm, thuốc men điều trị, sau đó ông trao đổi chuyên môn với kíp trực và đến bàn làm việc ghi chép. Người cha bệnh nhân thấp thỏm hé cửa nhìn vào, thấy các cô y tá chạy lăng xăng, đem thuốc đến chích cho cháu, rồi họ mang tới một bịt nước biển màu đỏ vô cho cháu. Chừng một giờ sau thì ông bác sĩ đó bước ra, người cha bệnh nhân chặn ông lại ở cửa hỏi bác sĩ con ông ấy có sao không, ông ấy vừa đi vừa lau mồ hôi và nói anh cứ hỏi các bác sĩ ở đây, rồi ông liêu xiêu bước chậm rãi xe chờ sẳn. Người cha của bệnh nhân vừa lo vừa tức trong bụng, cái ông bác sĩ gì mà làm hiểm quá, hỏi chút xíu thôi mà ông ấy cũng không nán lại trả lời. Một lát sau thì bác sĩ trực mời gia đình của cháu vào báo cho cha của cháu biết là cháu đã qua cơn nguy hiểm, có thể vài ngày nữa thì ổn định. Không dấu được niềm vui nhưng cha của cháu vẫn hỏi bác sĩ trực cái ấm ức trong bụng: Tui thấy cái ông bác sĩ đó thật là khinh người, tui hỏi mà ông ấy chẳng giải thích gì, nếu con ông ấy bị bệnh thì liệu ống ấy có vô tâm, hờ hửng như thế không? Bác sĩ trực nhìn ông thông cảm: xin anh đừng vội trách bác sĩ ấy làm gì, Ông ấy xuống giúp chúng tôi điều trị cho con anh là con anh may mắn lắm rồi, Ông ấy đang bệnh mà ngày mai ông ấy phải chịu một cuộc phẩu thuật không biết lành dữ ra sao. Lẽ ra chúng tôi không nên yêu cầu Ông bác sĩ ấy xuống, nhưng Ông ấy tự nguyện xuống giúp chúng tôi, Ông ấy nói mình còn sống được giờ nào thì giúp bệnh nhân được giờ nấy!...

       3. Giải thích cặn kẻ, gia đình người bệnh an tâm

       Một bé gái 3 tuổi vào viện vì loét họng. Bác sĩ chẩn đoán viêm họng, cho toa uống một ngày và hẹn tái khám ngày hôm sau. Khi khám lại bác sĩ thấy cháu có xuất hiện thêm dấu hiệu nổi bóng nước lòng bàn tay, bàn chân, kèm quấy khóc và giật mình nhiều, nên bác sĩ chẩn đoán là bệnh tay chân miệng độ hai, phải vào bệnh viện điều trị. Nghe nói vậy, ba bé giận lắm và mất lòng tin ở bệnh viện này, quyết liệt xin lên tuyến trên điều trị. Bác sĩ điều trị giải thích với ba của bé về các triệu chứng của bệnh; đồng thời nói thêm: “Bệnh này ở khoa chúng tôi điều trị được, thuốc men không khác bệnh viện tuyến trên. Do đó tôi đề nghị anh cho cháu ở lại đây điều trị theo chẩn đoán mới, khi nào thật sự cần thiết thì chúng tôi chuyển cháu lên tuyến trên một cách an toàn.”. Nghe bác sĩ giải thích cặn kẽ, ba của bé như trút đi sự lo lắng lẫn giận hờn, đồng ý để con mình ở lại điều trị. Sau một tuần thì cháu khỏi bệnh và ra viện.

       Giải thích tình trạng sức khỏe cho chính người đang mắc bệnh là một nhiệm vụ quan trọng của người thầy thuốc, nó giúp người bệnh hiểu được bệnh của mình và cùng tham gia với thầy thuốc trong quá trình điều trị như tuân thủ phác đồ điều trị, uống thuốc đúng giờ, đúng liều. Người bệnh được bác sĩ cho biết các biến chứng và tai biến có thể xảy ra trong quá trình điều trị, người bệnh có quyền quyết định lựa chọn phương pháp điều trị, chấp nhận hay không chấp nhận điều trị, từ đó sẽ giảm các trường hợp khiếu kiện khi xảy ra sự cố y khoa. Việc giải thích tình trạng sức khỏe cho người bệnh không những là trách nhiệm của thầy thuốc mà còn là quyền lợi chính đáng của người bệnh.