Tuyến đê biển Gò Công dài trên 21.000 m có nhiệm vụ hết sức quan trọng là ngăn mặn, giữ ngọt, bảo vệ sản xuất trên 40.000 ha đất và khoảng 500.000 dân các huyện vùng ven biển tỉnh Tiền Giang. Để tăng khả năng chống chịu của đê biển trước bão tố và triều cường, bên ngoài đê còn có đai rừng phòng hộ với chiều sâu từ 300 m đến ngoài 1.000 m tùy theo từng đoạn.

       Tuy nhiên, là tỉnh hạ lưu sông Tiền, tiếp giáp với biển Đông nên Tiền Giang chịu ảnh hưởng trực tiếp của biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn, triều cường phía đông và ngập lũ phía tây làm sạt lở, ngập úng, hạn măn… Trong đó, đê biển Gò Công là một trong những tuyến đê giữ vai trò tiền tiêu chống chịu bão tố, triều cường hàng năm.

       Ông Nguyễn Thiện Pháp, Chi cục Trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống lụt bão (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tỉnh Tiền Giang cho biết: đê biển Gò Công hình thành từ trước năm 1975. Do biển xâm thực khủng khiếp khiến tuyến đê phải hai lần di dời và tuyến đê hiện hữu cách đê cũ khoảng 400 m sâu vào đất liền.

       Ông Pháp cho biết, mặc dù tỉnh nhanh chóng triển khai các giải pháp tích cực biên đổi khí hậu gây sạt lở nặng, làm mất dần đai rừng phòng hộ, đe dọa an toàn đê, đe dọa an toàn cho những khu dân cư ven biển Gò Công. Khảo sát của ngành chức năng cho biết, những năm qua, trung bình mỗi năm biển lấn sâu vào đất liền từ 8 m đến 10 m. Rừng phòng hộ ngoài đê mất từng mảng lớn, có đoạn xung yếu khu vực xã Tân Điền, Tân Thành (huyện Gò Công Đông) sóng đánh trôi hết toàn bộ mảng rừng phòng hộ ngoài đê. Có đoạn, đai rừng còn vỏn vẹn từ 4 đến 20 m tính từ chân đê ra biển.

       Hiện nay, khoảng 5 km đê xung yếu thuộc xã Tân Điền coi như mất hoàn toàn đai rừng phòng hộ, phải trực tiếp đối mặt với sóng gió dữ dội. Đoạn xung yếu trên đang được Tiền Giang kiên cố hóa bằng nguồn vốn nâng cấp đê biển do Trung ương hỗ trợ. Theo đánh giá của Chi cục Thủy lợi và Phòng chống lụt bão tỉnh Tiền Giang, trước tình hình hiện nay, nếu không có biện pháp hữu hiệu bảo vệ đến năm 2020 toàn bộ rừng phòng hộ bảo vệ đê biển Gò Công không còn. Tuyến đê biển Gò Công khi ấy khó tồn tại trước thiên tai.

       Thông thường, sạt lở xảy ra vào mùa gió chướng thổi mạnh hàng năm. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thiện Pháp, chưa năm nào như năm nay, mới đầu mùa gió chướng nhưng sóng gió làm sạt lở mất hàng chục ngàn m² đất ao mương nuôi thủy sản ven đê, làm sập thêm 3 căn nhà dân tại ấp Cầu Muống, xã Tân Thành. Trước đó, cũng tại khu dân cư ven đê ấp Cầu Muống đã có 3 nhà dân bị sóng biển đánh sập phải di dời khẩn cấp để bảo toàn tính mạng.

       Đầu tháng 12/2015, tôi đến xã Tân Thành, một xã ven biển của huyện Gò Công Đông, nơi có vùng nuôi nghêu ven biển rộng trên 2.000 ha vốn mang lại cho bà con sở tại nguồn nguồn lợi kinh tế hết sức quan trọng. Tại ấp Cầu Muống, tôi gặp chị Đặng Thị Mai đang thẫn thờ gom từng miếng gạch vỡ của nhà hộ dân phía ngoài đã sập, phải di dòi để gia cố chân tường nhà mình. Hộ bên ngoài liền kề với chị có nhà bị sóng đánh sập nên bây giờ, nhà chị thành ra là điểm trực tiếp chống chịu sóng biển và gió chướng. Nghe tôi hỏi, chị ngao ngán lắc đầu: gom tường gạch vỡ của nhà bên ngoài gia cố tạm thời thôi chứ tình hình thế này khó tồn tại đến Tết, nhà báo ơi. Chị chỉ: phía ngoài nhà tôi, nhà của Anh Lê Minh Khoa, ông Lê Hoàng Trung, ông Đặng Văn Thủ, Nguyễn Văn Nghề,… mới vừa di dời do không thể cầm cự trước mùa gió chướng năm nay.

       Nhà ông Nguyễn Văn Nghề là một ngôi nhà sàn cất bằng tre lá tạm bợ ngoài đê. Gia đình ông rất nghèo. Hai vợ chồng với hai người con, tổng cộng 4 nhân khẩu chuyên nghề làm thuê, làm mướn ven biển Gò Công kiếm sống đắp đổi qua ngày. Ông Nghề cho biết, qua hàng chục năm tom góp, cần cù, chịu khó tiện tặn và dành dụm cất được một căn nhà bán kiên cố trị giá khoảng 50 triệu đồng. Năm ngoái, sóng gió đánh sập mất nhà. “Vô kế khả thi”, ông dựng tạm căn nhà sàn đơn sơ trên nền nhà cũ ngoài bãi biển. Mới cuối tháng 8/2015, đi thực địa tình hình sạt lở ven biển Gò Công tôi có ghé nhà sàn ông uống trà, chuyện vãn. Mới chừng ba tháng không đến mà gia đình ông không chịu đựng nổi sóng to gió lớn phải đùm túm con cái bỏ cửa nhà chạy vào phía trong đê. Không biết những ngày tới, cuộc sống của gia đình người dân nghèo miền biển ấy như thế nào?

       Theo ông Đoàn Thanh Hưng, Chủ tịch UBND xã Tân Thành, có hai khu dân cư sống ngoài đê biển Gò Công gồm: Một điểm tại ấp Cầu Muống và một điểm tại ấp Tân Phú với khoảng 47 hộ dân. Đây cũng là hai điểm dân cư cần phải di dời khẩn cấp bởi tình hình sạt lở do biến đổi khí hậu ngày một gay gắt, phức tạp. Hiện nay, tỉnh đang lập dự án di dời các hộ dân trên vào khu tái định cư để bảo đảm an toàn. Trong thời gian chờ dự án thì năm ngoái đã có 3 hộ và đầu mùa gió chướng năm nay có thêm 3 hộ dân phải di dời khẩn cấp bởi nhà cửa đã bị sập mất rồi.

       Đê biển Gò Công… quá mong manh trước mùa biển động. Đó là những gì mọi người muốn thốt lên khi trực tiếp chứng kiến những con sóng bạc đầu lừng lững ngoài khơi ào ạt đánh vào bờ những ngày biển động. Được biết, để bảo vệ đê và rừng phòng hộ, từ năm 2011, trong khuôn khổ Chương trình cũng cố nâng cấp đê biển được Chính phủ phê duyệt, Tiền Giang triển khai dự án Nâng cấp đê biển Gò Công, tổng vốn đầu tư 877 tỉ đồng. Tuy nhiên, đến cuối năm 2015, mới chỉ thực hiện được một số hạng mục bức thiết trước mắt với kinh phí đầu tư khoảng 170 tỉ đồng, chiếm 19% tổng kinh phí toàn dự án.

       Mới đây, vào ngày 23 tháng 11 năm 2015, UBND tỉnh Tiền Giang đã có công văn gởi Thủ tướng Chính phủ đề nghị xem xét hỗ trợ khẫn cấp 405 tỉ đồng đầu tư kè mái đê biển ở những đoạn xung yếu, cứng hóa mặt đê biển, thực hiện chống xói lở, gây bồi và trồng lại rừng phòng hộ tại những nơi bị mất để bảo vệ an toàn tuyến đê. Song song đó, tỉnh cũng xúc tiến lập dự án hỗ trợ di dời trên 40 hộ dân sống ven đê biển đang đối mặt nguy cơ sạt lở cao mà đa phần đều là hộ dân ven biển nghèo khó. Trong đó trên 50% số hộ không có đất để di dời. Rõ ràng, đây là những vấn đề bức thiết đảm bảo an toàn cho đê biển Gò Công, phát huy được vai trò tuyến đê trong việc thích ứng biến đổi khí hậu, bảo vệ sản xuất và đời sống trên nửa triệu dân vùng ven biển tỉnh Tiền Giang.