Qua phà Xuân Đông, chúng tôi đến làng mai của ấp Tân Hòa, xã Xuân Đông (Chợ Gạo) vào những ngày đầu của trung tuần tháng chạp, không khí xử lý, chăm sóc mai rất rôm rả. Có vườn vài ba nhân công, có vườn nhân công lên đến gần chục người túc trực tuốt lá, chăm sóc mai. Đến vườn mai của anh Nguyễn Văn Tươi, ấp Tân Hòa, xã Xuân Đông vào chiều ngày 14 tháng chạp, 7 người gồm cả chủ lẫn nhân công đang tuốt lá cho những cây mai cuối cùng còn lại trong vườn. Anh Tươi cho biết, vườn mai của nhà anh có khoảng 250 cây, bắt đầu tuốt mai từ ngày 10 đến nay. Theo anh Tươi, đến thời điểm trung tuần tháng chạp thời tiết chưa có những biến động lớn nên lượng mai nở sớm diễn ra không đáng kể. “Năm nay, lạnh về sớm nhưng sau đó thời tiết ấm trở lại cộng với việc chúng tôi chủ động tưới nước thường xuyên cho vườn ngay khi mùa khô kết thúc nên cây mai không bị sốc ra hoa sớm khi gặp mưa trái mùa như năm rồi”- anh Tươi lý giải. Anh Tươi cũng cho biết thêm, vừa rồi, một số thương lái đã đến vườn thăm dò để đặt mua mai bán Tết nhưng anh chưa đồng ý.

Nhân công đang tuốt lá mai tại vườn mai của anh Nguyễn Văn Tươi,

          ấp Tân Hòa, xã Xuân Đông (Chợ Gạo).

Theo nhà vườn trồng mai, một mặt, tình hình thời tiết năm nay không có những thay đổi bất thường lớn. Mặt khác, rút kinh nghiệm từ những diễn biến thời tiết bất thường như mưa trái mùa, thời tiết lạnh kéo dài…xảy ra trong những năm gần đây làm thay đổi quá trình ra hoa của mai, nhà vườn đã có các biện pháp chủ động hạn chế, khắc phục. Đó là ngay khi mùa mưa kết thúc, nhà vườn vẫn tiếp tục cung cấp nước để duy trì độ ẩm trong vườn, từ đó cây mai sẽ ít bị sốc dẫn đến trổ sớm khi gặp mưa trái mùa.

Cách vườn của anh Tươi không xa, ông Nguyễn Xuân Thái cũng đang tuốt lá cho những cây mai còn lại trong vườn. Không bị trổ sớm như mọi năm nhưng năm nay vườn của ông bị hiện tượng khô nụ. Theo ước tính, tỷ lệ mai bị khô nụ trong vườn chiếm khoảng 20%. Không riêng vì vườn của ông, nhiều vườn trong vùng cũng bị hiện tượng tương tự, trong đó có những vườn bị nặng phải cắt bỏ cành, tạo tán; những vườn bị ít như vườn của ông, nhà vườn tiếp tục xử lý ra hoa Tết. Dù vậy, số lượng hoa trên những cây mai này cũng rất thưa nên sẽ rất khó bán. Ông Thái bày sự: “Với 100 cây mai trong vườn, Tết này tôi không biết tuyển chọn được bao nhiêu cây đi bán Tết. Đó là chưa nói hiện tại phần lớn mai trong vườn cho nụ rất nhỏ, nhiều khả năng sẽ ra hoa trễ. Vì thế, thời gian tới, tôi phải tăng cường tưới nước, chăm sóc, xử lý mới có hy vọng mai trổ đúng Tết”.

Thời điểm từ sau khi tuốt lá đến gần Tết là giai đoạn quan trọng nhất quyết định đến việc mai trổ đúng Tết hay không, trong đó thời điểm nhại cảm nhất là một tuần sau khi tuốt lá mai. Bởi theo nhà vườn, thời gian này, mai đang giai đoạn ngưng cung cấp nước. Sau thời điểm đó, tùy vào độ nở của nụ mà nhà vườn quyết định cung cấp nước cho cây ít hay nhiều. Nếu thời điểm này, mai gặp mưa trái mùa, gió bấc mạnh có thể làm cho mai nở sớm hay trễ. Anh Nguyễn Thanh Tùng, người có nhiều năm trồng mai bán Tết ở ấp Phong Thuận, xã Tân Mỹ Chánh (TP.Mỹ Tho) cho biết, thời gian qua thời tiết không thuận lợi lắm cho cây mai phát triển và ra hoa nhưng cũng không có những tác động lớn làm thay đổi quá trình ra hoa của cây. Nếu thời gian tới, tình hình thời tiết diễn biến theo hướng này là nhà vườn sẽ trúng mùa. “Mấy ngày nay, tôi thắc thỏm ngủ không yên mỗi khi trời chuyển mưa. Từ nay đến ngày 17 là thời điểm quan trọng nhất đối với vườn mai của tôi do đang ở giai đoạn cắt nước, nếu gặp mưa nụ sẽ bung ra ngay”- anh Tùng cho nói. Anh Tùng hiện có 300 gốc mai lớn nhỏ. Dự tính Tết này anh sẽ tuyển chọn khoảng 150 cây để bán Tết. Năm rồi, anh thu hoạch từ bán mai được 250 triệu đồng. Năm nay, bốc thăm trúng vào các lô nằm trên đường nhỏ, anh hơi lo lắng không biết có bán thuận lợi như năm rồi không?

Ông Huỳnh Văn Trong, Tổ trưởng Tổ hợp tác hoa kiểng (Hợp tác xã Nông nghiệp KDTH Tân Mỹ Chánh), cho biết hợp tác xã có 15 hộ trồng mai với khoảng 6.000 cây. Từ ngày 10 đến ngày 15, nhà vườn đã đồng loạt tiến hành tuốt lá mai. Theo ông Trong, năm nay, tình trạng mai khô nụ diễn ra rải rác ở nhiều vườn với tỷ lệ chiếm khoảng 10-20%. Còn về thời tiết, đến thời điểm này chưa ảnh hưởng đến quá trình trổ hoa của cây nhưng hiện nay vẫn có một số cây nở sớm dù số lượng không đáng kể và phần lớn tập trung ở những hộ trồng không chuyên nghiệp. Đối với những hộ trồng mai chuyên nghiệp, họ chủ động cấp nước, xử lý thường xuyên cho cây nên hạn chế những tác động xấu khi gặp thời tiết bất lợi. “Quá trình thành nụ, ra hoa của mai chịu tác động rất lớn từ thời tiết. Thời điểm sau khi tuốt lá là rất quan trọng đối với người trồng mai và mưa trái mùa và lạnh, gió bấc kéo dài là hiện tượng thời tiết có tác động đến rất lớn đến quá trình ra hoa nhanh hay chậm của mai. Hạn chế những thay đổi này, nhà vườn xử lý bằng việc tăng hay giảm việc cung cấp nước cho cây. Khi gặp mưa, mai sẽ trổ sớm, nhà vườn sẽ hạn chế tưới nước. Nếu lạnh kéo dài, mai sẽ chậm trổ, nhà vườn sẽ tăng cường tưới nước cho cây để thúc đẩy quá trình ra hoa”- ông Trong nói.

Mai không thể thiếu trên bàn thờ của mỗi gia đình Nam bộ trong ngày Tết. Mai thất hay trúng mùa đều có tác động lớn đến cung cầu thị trường Tết. Bên cạnh nỗi lo từ diễn biến của thời tiết, nhà vườn còn nỗi lo về giá cả, tiêu thụ. Và giá cả, sức mua phụ thuộc rất lớn việc mai trổ đúng Tết, hoa to, đẹp, số lượng hoa như thế nào? Song theo dự đoán của các nhà vườn, do tình hình kinh tế khó khăn, người dân có xu hướng giảm chi tiêu, nhiều khả năng những cây mai có mức giá vừa phải phù hợp với túi tiền của người dân sẽ dễ bán hơn những cây to, đẹp có giá cao.